Zapalenie gardła u psa – jakie ma przyczyny i objawy? Jak je leczyć?

Wstęp

Zapalenie gardła u psa to problem, z którym wielu właścicieli czworonogów prędzej czy później się zmierzy. To nie tylko zwykła dolegliwość, ale stan, który może znacząco wpłynąć na komfort życia naszego pupila. Gardło pełni przecież kluczowe funkcje – umożliwia oddychanie, jedzenie i wydawanie dźwięków. Nie wolno bagatelizować pierwszych objawów, bo nieleczone zapalenie może prowadzić do poważnych powikłań.

W tym artykule przyjrzymy się bliżej przyczynom, objawom i skutecznym metodom leczenia tej częstej przypadłości. Dowiesz się, jak rozpoznać problem na wczesnym etapie, kiedy konieczna jest natychmiastowa pomoc weterynarza oraz jak prawidłowo pielęgnować psa podczas choroby. Znajdziesz tu praktyczne porady oparte na wiedzy weterynaryjnej, które pomogą Ci szybko i skutecznie pomóc swojemu zwierzęciu.

Najważniejsze fakty

• Zapalenie gardła u psa to stan zapalny błony śluzowej, który może mieć charakter ostry lub przewlekły, często współwystępujący z innymi infekcjami dróg oddechowych
• Główne przyczyny to infekcje bakteryjne i wirusowe, ale również czynniki drażniące jak dym papierosowy czy alergeny wziewne
• U ras brachycefalicznych (np. buldożki, mopsy) nawet niewielki obrzęk gardła może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem
• Kluczowe objawy to zmiana głosu, kaszel, problemy z przełykaniem, a w zaawansowanych przypadkach gorączka i całkowita odmowa jedzenia

Co to jest zapalenie gardła u psa?

Zapalenie gardła u psa to stan zapalny błony śluzowej gardła, który może dotyczyć zarówno jego części nosowej, jak i ustnej. To częsta dolegliwość, szczególnie w okresach obniżonej odporności. Gardło pełni kluczową rolę w organizmie psa – uczestniczy w procesie oddychania, połykania pokarmu, a nawet wydawania dźwięków. Dlatego jego stan zapalny może znacząco wpłynąć na komfort życia zwierzęcia.

Definicja i znaczenie problemu

Zapalenie gardła (pharyngitis) to proces zapalny obejmujący tkanki gardła, który może mieć charakter ostry lub przewlekły. W przypadku psów problem ten jest szczególnie istotny, ponieważ nieleczone zapalenie może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie krtani, tchawicy czy nawet płuc. Stan zapalny może być wywołany przez różne czynniki – od infekcji wirusowych i bakteryjnych po podrażnienia mechaniczne.

Warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

• Zapalenie gardła często współwystępuje z innymi infekcjami dróg oddechowych
• Może być pierwszym objawem poważniejszych chorób ogólnoustrojowych
• U szczeniąt i starszych psów przebieg może być cięższy

Rola gardła w organizmie psa

Gardło psa to skomplikowana struktura anatomiczna, która pełni trzy podstawowe funkcje:

1. Oddechową – stanowi część dróg oddechowych
2. Pokarmową – uczestniczy w procesie połykania
3. Głosotwórczą – umożliwia wydawanie dźwięków

Ponieważ gardło łączy się z wieloma innymi strukturami, stan zapalny w tym obszarze może szybko rozprzestrzenić się na:

Dlatego tak ważne jest, by nie bagatelizować pierwszych objawów problemów z gardłem u psa i odpowiednio wcześnie podjąć leczenie. Szczególną uwagę należy zwrócić na psy ras brachycefalicznych (np. buldożki, mopsy), u których budowa gardła predysponuje do częstszych problemów zdrowotnych w tym obszarze.

Zanurz się w świat niecodziennego piękna i odkryj urok konia srokatego, tego fascynującego stworzenia o wyjątkowym umaszczeniu.

Główne przyczyny zapalenia gardła u psów

Zapalenie gardła u psów może mieć różnorodne podłoże, a zrozumienie przyczyn jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Wśród najczęściej spotykanych czynników wywołujących tę dolegliwość wymienia się infekcje bakteryjne i wirusowe, a także różnego rodzaju czynniki drażniące i alergeny. Warto pamiętać, że u wielu psów problem ma charakter wieloczynnikowy, co oznacza, że na rozwój choroby wpływają jednocześnie różne elementy.

Infekcje bakteryjne i wirusowe

Infekcje stanowią główną przyczynę zapalenia gardła u psów. Wśród patogenów najczęściej odpowiedzialnych za ten problem wymienia się:

1. Streptococcus canis – bakteria często wywołująca ropne zapalenia
2. Bordetella bronchiseptica – główny sprawca kaszlu kenelowego
3. Adenowirusy psów typu 2 – powodujące infekcje dróg oddechowych

Warto zwrócić uwagę, że infekcje wirusowe często torują drogę bakteriom, prowadząc do wtórnych nadkażeń. Szczególnie niebezpieczne są sytuacje, gdy pies przebywa w dużych skupiskach zwierząt, takich jak schroniska czy hotele dla psów, gdzie ryzyko zakażenia wzrasta.

Czynniki drażniące i alergeny

Poza infekcjami, istotną rolę w rozwoju zapalenia gardła odgrywają czynniki drażniące. Wśród nich najczęstsze to:

1. Dym papierosowy – silnie podrażnia błony śluzowe
2. Kurz i pyły – szczególnie w okresie grzewczym
3. Substancje chemiczne – środki czystości, farby
4. Alergeny wziewne – pyłki, pleśnie

Psy z predyspozycjami alergicznymi są szczególnie narażone na przewlekłe stany zapalne gardła. W ich przypadku objawy mogą utrzymywać się przez dłuższy czas i wymagają specjalistycznego podejścia terapeutycznego. Warto pamiętać, że u psów alergicznych problemy z gardłem często współwystępują z innymi objawami, takimi jak świąd skóry czy zapalenie spojówek.

U psów ras brachycefalicznych nawet niewielki obrzęk gardła może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem, dlatego w ich przypadku każdy stan zapalny wymaga szczególnej uwagi.

Przenieś się w przyszłość i dowiedz się, jak młodsi partnerzy i swatki odmienią oblicze randek w 2025 roku.

Objawy zapalenia gardła u psa

Rozpoznanie zapalenia gardła u psa wymaga uważnej obserwacji, ponieważ wiele objawów może przypominać inne schorzenia. Pierwsze symptomy często bywają subtelne, ale z czasem nasilają się, wpływając na komfort i codzienne funkcjonowanie zwierzęcia. Warto pamiętać, że każdy pies może reagować nieco inaczej, w zależności od przyczyny problemu i indywidualnej wrażliwości.

Pierwsze niepokojące symptomy

Wczesne oznaki zapalenia gardła łatwo przeoczyć, dlatego warto zwracać uwagę na następujące zmiany w zachowaniu psa:

1. Zmiana głosu – chrypka lub całkowita utrata szczekania
2. Częste przełykanie śliny – jakby pies próbował coś „złapać” gardłem
3. Delikatny kaszel – szczególnie po wypiciu wody lub w nocy

Zaawansowane objawy choroby

Gdy stan zapalny postępuje, objawy stają się bardziej wyraźne i uciążliwe dla psa. Do najczęstszych należą:

1. Brak apetytu – pies odmawia jedzenia nawet ulubionych przysmaków
2. Widoczny dyskomfort przy przełykaniu – często towarzyszy temu mlaskanie
3. Gorączka – temperatura powyżej 39°C wskazuje na infekcję

W zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się też ropne wypływy z nosa czy powiększone węzły chłonne podżuchwowe. Szczególnie niepokojące są duszności – u ras brachycefalicznych nawet niewielki obrzęk gardła może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem. W takich sytuacjach konieczna jest natychmiastowa pomoc weterynaryjna.

Warto zwrócić uwagę, że u niektórych psów jedynym objawem może być niechęć do zabawy czy spacery krótsze niż zwykle. Dlatego tak ważna jest dobra znajomość normalnego zachowania swojego pupila, by móc szybko wychwycić nawet subtelne zmiany.

Zadbaj o zdrowie swojego pupila – poznaj kluczowe informacje na temat jaskry u kota, jej objawów i metod leczenia.

Jak diagnozować zapalenie gardła u psa?

Diagnoza zapalenia gardła u psa wymaga kompleksowego podejścia, ponieważ objawy mogą przypominać wiele innych schorzeń. Weterynarz rozpoczyna od dokładnego wywiadu z właścicielem, pytając o czas wystąpienia objawów, ich nasilenie oraz ewentualne czynniki ryzyka. Kluczowe jest ustalenie, czy problem ma charakter ostry czy przewlekły, co znacznie zawęża listę możliwych przyczyn.

Badania weterynaryjne

Podstawowym badaniem przy podejrzeniu zapalenia gardła jest dokładne badanie fizykalne. Weterynarz ocenia:

1. Stan błon śluzowych jamy ustnej i gardła
2. Obecność obrzęku lub zaczerwienienia
3. Powierzchnię migdałków i ich wielkość

W przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej często wykonuje się wymaz z gardła, który pozwala na identyfikację patogenu i dobór odpowiedniego antybiotyku. Dodatkowo mogą być zlecone:

Różnicowanie z innymi chorobami

Zapalenie gardła u psa wymaga różnicowania z wieloma schorzeniami, które dają podobne objawy. Najważniejsze z nich to:

• Kaszel kenelowy – suchy, napadowy kaszel charakterystyczny dla tej choroby
• Zapalenie migdałków – często towarzyszy zapaleniu gardła
• Obecność ciała obcego – szczególnie u psów lubiących gryźć patyki

U psów ras małych szczególnie ważne jest wykluczenie zapadnięcia tchawicy, które może dawać podobne objawy do zapalenia gardła.

W przypadku przewlekłych problemów z gardłem weterynarz może zalecić badanie endoskopowe, które pozwala dokładnie ocenić stan błony śluzowej i pobrać wycinki do badania histopatologicznego. Jest to szczególnie ważne przy podejrzeniu nowotworów gardła, które u starszych psów mogą dawać podobne objawy do stanów zapalnych.

Skuteczne metody leczenia

Leczenie zapalenia gardła u psa powinno być kompleksowe i dostosowane do przyczyny oraz stopnia zaawansowania choroby. Właściwie dobrana terapia pozwala nie tylko złagodzić objawy, ale także zapobiega powikłaniom. W większości przypadków konieczna jest wizyta u weterynarza, który oceni stan zwierzęcia i zaleci odpowiednie postępowanie.

Leki przepisywane przez weterynarza

W zależności od przyczyny zapalenia gardła, weterynarz może zalecić różne rodzaje leków:

1. Antybiotyki – stosowane przy infekcjach bakteryjnych, najczęściej amoksycylina lub klindamycyna
2. Leki przeciwzapalne – zmniejszające obrzęk i ból gardła
3. Preparaty przeciwkaszlowe – szczególnie przy uporczywym, suchym kaszlu
4. Środki przeciwbólowe – specjalnie dobrane dla psów, bezpieczne dla ich organizmu

W przypadku silnego obrzęku gardła weterynarz może podać leki sterydowe, które szybko zmniejszają stan zapalny. Przy alergicznych przyczynach zapalenia często stosuje się leki przeciwhistaminowe. Ważne, by nigdy nie podawać psu leków przeznaczonych dla ludzi bez konsultacji z weterynarzem – wiele z nich może być toksycznych.

Domowe sposoby wspomagające

Oprócz leczenia farmakologicznego, istnieją domowe metody, które mogą wspomóc proces zdrowienia:

• Podawanie letnich (nie gorących!) bulionów – nawilżają gardło i zachęcają do picia
• Zwiększenie wilgotności powietrza – np. poprzez nawilżacz lub mokre ręczniki na kaloryferze
• Masaż gardła – delikatne głaskanie szyi może poprawić krążenie
• Odpowiednia dieta – miękkie, łatwe do przełknięcia pokarmy

Warto pamiętać, że domowe sposoby nie zastąpią wizyty u weterynarza, szczególnie gdy objawy są nasilone lub utrzymują się dłużej niż 2-3 dni. W okresie rekonwalescencji ważne jest zapewnienie psu spokoju i ograniczenie aktywności fizycznej. Należy też unikać spacerów w chłodne, wietrzne dni i chronić psa przed dymem papierosowym czy innymi drażniącymi substancjami.

Profilaktyka zapalenia gardła

Zapobieganie zapaleniu gardła u psa to kluczowy element dbania o jego zdrowie. Właściwa profilaktyka może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej bolesnej dolegliwości. Warto pamiętać, że lepiej zapobiegać niż leczyć, szczególnie że niektóre psy mają skłonność do nawracających problemów z gardłem. Profilaktyka powinna obejmować zarówno działania wzmacniające odporność, jak i eliminację czynników ryzyka z otoczenia psa.

Szczepienia ochronne

Regularne szczepienia to podstawa w zapobieganiu infekcyjnym przyczynom zapalenia gardła. Szczególnie ważne są szczepienia przeciwko:

Kaszel kenelowy – szczepionka donosowa lub iniekcyjna chroni przed zakaźnym zapaleniem tchawicy i oskrzeli. Warto rozważyć jej podanie zwłaszcza psom często przebywającym w dużych skupiskach zwierząt.

Nosówka – ta groźna choroba wirusowa często zaczyna się od objawów ze strony układu oddechowego, w tym zapalenia gardła. Szczepienie podstawowe powinno być powtarzane zgodnie z zaleceniami weterynarza.

Pamiętaj, że szczepienia nie dają 100% ochrony, ale znacznie zmniejszają ryzyko zachorowania i łagodzą przebieg choroby. Warto prowadzić kalendarz szczepień i konsultować z weterynarzem potrzeby swojego psa, szczególnie jeśli należy do ras predysponowanych do problemów z drogami oddechowymi.

Odpowiednia dieta i suplementacja

Zrównoważona dieta to fundament zdrowia psa i skuteczna broń przeciwko zapaleniom gardła. Warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych elementów:

Kwasy omega-3 zawarte w oleju rybnym działają przeciwzapalnie i wspierają błony śluzowe dróg oddechowych. Regularne podawanie może zmniejszyć podatność na infekcje.

Probiotyki utrzymują równowagę mikroflory jelitowej, co przekłada się na lepszą odporność organizmu. Szczególnie ważne są po antybiotykoterapii lub w okresach stresu.

Witaminy A i E są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania błon śluzowych gardła. Ich niedobór może prowadzić do suchości i podrażnień, ułatwiając wnikanie patogenów. W przypadku psów z tendencją do problemów z gardłem warto rozważyć suplementację po konsultacji z weterynarzem.

Kiedy konieczna jest wizyta u weterynarza?

Nie każde zapalenie gardła u psa wymaga natychmiastowej interwencji weterynaryjnej, ale są sytuacje, gdy zwlekanie z wizytą może poważnie zaszkodzić zwierzęciu. Kluczowa jest umiejętność odróżnienia łagodnych przypadków od tych wymagających pilnej pomocy. Warto pamiętać, że u psów z krótką kufą (jak buldożki czy mopsy) nawet niewielki obrzęk gardła może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem.

Niepokojące objawy

Istnieje kilka symptomów, które powinny skłonić właściciela do natychmiastowego kontaktu z weterynarzem. Duszności to zawsze alarmujący znak – jeśli pies łapie powietrze jak ryba wyjęta z wody, nie można tego bagatelizować. Również nagła utrata głosu połączona z wyraźnym dyskomfortem podczas przełykania wymaga szybkiej konsultacji.

Inne niepokojące objawy to gorączka przekraczająca 39,5°C, całkowita odmowa przyjmowania pokarmów i płynów przez ponad 24 godziny, czy też ropny wypływ z nosa. Krwawe ślinienie się może wskazywać na obecność ciała obcego w gardle, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Szczególną uwagę należy zwrócić na psy, u których objawy rozwijają się bardzo szybko – w ciągu kilku godzin.

U szczeniąt poniżej 6 miesiąca życia każdy przypadek zapalenia gardła powinien być konsultowany z weterynarzem, gdyż ich układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.

Powikłania wymagające interwencji

Nieleczone zapalenie gardła może prowadzić do groźnych powikłań, które bezwzględnie wymagają interwencji specjalisty. Zapalenie płuc to jedno z najpoważniejszych – objawia się wysoką gorączką, ciężkim oddechem i wyraźnym osłabieniem. Innym niebezpiecznym scenariuszem jest powstanie ropnia w okolicy gardła, który może uciskać drogi oddechowe.

U psów z przewlekłymi problemami oddechowymi zapalenie gardła może wywołać ostrą niewydolność oddechową, wymagającą natychmiastowej hospitalizacji. Również rozprzestrzenienie się infekcji na ucho środkowe (objawiające się przechylaniem głowy i problemami z równowagą) to sytuacja wymagająca pilnej pomocy. W takich przypadkach standardowe leczenie domowe nie wystarczy – konieczne są specjalistyczne procedury medyczne, czasem nawet zabiegowe.

Pamiętaj, że nawet jeśli objawy wydają się łagodne, ale utrzymują się dłużej niż 3-4 dni bez poprawy, warto skonsultować się z weterynarzem. Przewlekłe stany zapalne gardła mogą wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne, takie jak nowotwory czy choroby immunologiczne, które wymagają specjalistycznej diagnostyki.

Dieta psa podczas choroby

Gdy pies cierpi na zapalenie gardła, odpowiednie żywienie staje się kluczowym elementem terapii. Prawidłowo dobrana dieta może znacząco przyspieszyć proces zdrowienia i złagodzić dyskomfort związany z chorobą. Warto pamiętać, że chore gardło utrudnia przełykanie, dlatego pokarm powinien być łatwy do spożycia i nie podrażniać już i tak zmienionej zapalnie błony śluzowej.

Zalecane pokarmy

Podczas choroby warto postawić na lekkostrawne, miękkie posiłki o wysokiej wartości odżywczej. Najlepsze wybory to:

1. Gotowane mięso drobiowe – najlepiej rozdrobnione lub zmiksowane, podawane z wywarem
2. Ryż lub kasza jaglana – ugotowane na miękko, stanowiące bazę posiłku
3. Buliony warzywne – ciepłe (nie gorące!), nawilżające gardło
4. Specjalne karmy weterynaryjne – często w formie pasztetów łatwych do przełknięcia

Posiłki powinny być podawane w małych porcjach, ale częściej niż zwykle – nawet 4-5 razy dziennie. Temperatura pokarmu ma ogromne znaczenie – zbyt gorące może dodatkowo podrażnić gardło, a zbyt zimne nasilić stan zapalny. Idealne są potrawy letnie, o temperaturze zbliżonej do ciała psa.

Produkty, których należy unikać

Podczas choroby niektóre pokarmy mogą pogorszyć stan psa. Należy bezwzględnie unikać:

• Suchej karmy – twarde granule mogą podrażniać gardło
• Kości i twardych przysmaków – ryzyko dodatkowego uszkodzenia błony śluzowej
• Potraw zimnych lub gorących – nasilają dyskomfort
• Pokarmów kwaśnych lub pikantnych – wzmagają podrażnienia

Warto również ograniczyć smakołyki, które nie są niezbędne w diecie. Nawodnienie odgrywa kluczową rolę – woda powinna być zawsze świeża i dostępna, najlepiej podawana w niewielkich ilościach, ale często. Jeśli pies nie chce pić, można spróbować podawać płyny łyżeczką lub strzykawką (bez igły), by zapobiec odwodnieniu.

Często zadawane pytania

Właściciele psów zmagający się z problemem zapalenia gardła u swoich pupili często mają podobne wątpliwości. W tej sekcji odpowiadamy na najczęstsze pytania, które pojawiają się w gabinetach weterynaryjnych. Wiedza o typowych obawach pomaga lepiej zrozumieć tę dolegliwość i właściwie o nią zadbać.

Czy zapalenie gardła jest zaraźliwe?

Odpowiedź na to pytanie zależy od przyczyny zapalenia. Jeśli problem wywołały wirusy lub bakterie, to tak – pies może zarażać inne zwierzęta. Szczególnie niebezpieczne są patogeny odpowiedzialne za kaszel kenelowy czy nosówkę, które łatwo przenoszą się między psami drogą kropelkową.

W przypadku zapalenia spowodowanego alergiami lub podrażnieniami mechanicznym, problem nie jest zaraźliwy. Warto jednak pamiętać, że nawet niezakaźne zapalenie gardła może osłabić lokalną odporność i ułatwić wnikanie patogenów, które już mogą być zaraźliwe.

Jak długo trwa leczenie?

Czas leczenia zapalenia gardła u psa jest różny w zależności od przyczyny i stanu zdrowia zwierzęcia. W łagodnych przypadkach spowodowanych podrażnieniem objawy mogą ustąpić już po 2-3 dniach odpowiedniej pielęgnacji. Bakteryjne zapalenia gardła wymagają zwykle terapii antybiotykowej trwającej 7-10 dni.

W bardziej skomplikowanych sytuacjach, gdy doszło do powikłań lub pies ma obniżoną odporność, leczenie może przedłużyć się nawet do 3-4 tygodni. Kluczowe jest doprowadzenie terapii do końca, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej – przerwanie leczenia może prowadzić do nawrotów i rozwoju oporności bakterii.

Wnioski

Zapalenie gardła u psów to poważna dolegliwość, która nigdy nie powinna być bagatelizowana. Jak pokazuje praktyka, problem ten szczególnie często dotyka psy ras brachycefalicznych oraz zwierzęta z obniżoną odpornością. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie objawów – już subtelne zmiany w zachowaniu, takie jak chrypka czy częste przełykanie, powinny zwrócić uwagę właściciela.

Leczenie zapalenia gardła wymaga indywidualnego podejścia, dostosowanego do przyczyny choroby. W przypadku infekcji bakteryjnych niezbędna jest antybiotykoterapia, podczas gdy alergie wymagają zupełnie innego postępowania. Ważne, by terapia była prowadzona do końca, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej – to jedyny sposób na uniknięcie nawrotów i groźnych powikłań.

Profilaktyka odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu zapaleniom gardła. Regularne szczepienia, właściwa dieta i unikanie czynników drażniących mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemu. Pamiętajmy, że zdrowie gardła psa ma bezpośredni wpływ na jego komfort życia – to przez gardło przechodzi powietrze i pokarm, a także umożliwia komunikację.

Najczęściej zadawane pytania

Czy mogę podać psu ludzkie leki na ból gardła?
Absolutnie nie. Wiele leków przeznaczonych dla ludzi jest toksycznych dla psów, nawet w małych dawkach. Paracetamol czy ibuprofen mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń wątroby i nerek. Zawsze konsultuj podawanie jakichkolwiek leków z weterynarzem.

Jak odróżnić zapalenie gardła od ciała obcego w przełyku?
Podczas gdy zapalenie gardła rozwija się stopniowo, obecność ciała obcego zwykle daje nagłe, gwałtowne objawy. Pies może gwałtownie się ślinić, próbować wymiotować lub pocierać pyskiem o podłoże. W takich przypadkach natychmiast skontaktuj się z weterynarzem.

Czy zapalenie gardła może być objawem poważniejszej choroby?
Niestety tak. Przewlekłe stany zapalne gardła mogą wskazywać na problemy z nerkami, choroby immunologiczne, a nawet nowotwory. Dlatego tak ważne jest kompleksowe badanie przy nawracających problemach.

Jak mogę pomóc psu z bólem gardła w domu?
Po konsultacji z weterynarzem możesz spróbować nawilżać powietrze, podawać letnie buliony i miękkie pokarmy. Unikaj jednak domowych sposobów, jeśli pies ma problemy z oddychaniem lub całkowicie odmawia jedzenia.

Czy psy mogą dostać anginy?
Tak, choć nie jest to dokładnie ta sama choroba co u ludzi. Bakteryjne zapalenie gardła i migdałków u psów bywa potocznie nazywane „anginą” i wymaga podobnego leczenia antybiotykami. Różnica polega na tym, że u psów rzadko występują charakterystyczne naloty na migdałkach.